Untitled Document

Nafa be g'a yi ken ni fiinu filli ya ; fana ken ya ni xalisin muuruyen ya yi d'a kitande, kuudo; n'o haajunun jaara t'a yi. Bawono an ga d'a mugu t'an yige xalisin yan d'a ña , an ga d'a mugu t'an xara xalisi, an ga d'a mugu xadi t'an wati an daga jaare xalisi yan da ken xa ña, [ke be ga da terende ke yinme sababu sooninkara ken ni xaranbalaaxun ya yi].

Terende ke yinme sababun ni ke ya yi, kuudo na xoteye be ga faaban kan kanma na fonne bag'a yi, na tuguti; sooninkon terenden sababun yinme na xoteyen do xaranbalaaxun yan kanma.

Fillandi; be g'a yi ken ni tuwaaxun ya yi, kun ni sooninkon beenu tuwaaxun ga d'I girindi katta terenden ?a, na tuguti tuwaaxun ña fon su kaane, hadamarenmen ra wa ñaana na tuwaaxun muuru a kite falle a na killun wuñi an da an raga fo tana muurunu kafin'a yi, xa an ra nta naaburen muurunu ken falle t'an wa tuwaaxun muurunu. Ken ya ni sooninko xa be ga xara gunnen ?a I xa na tuwaaxu ke muurunu katta faaban ka ke ya yi, kuudo I ga da faamuye be kita I na dag'a kiñandi faabankan dunkonun xa yi.

Nafa be ga xalisin muuruyen ?a a me ya na tuwaaxun muuruyen xa yi, ‘' xa sooninkon ma ken tu fina''.

2- Toora be ga sooninkon terenden ?a;

A tooran yogo ña tuwanbalaaxun sabatinden sooninkara bawo; a ro sooninkan renmen su yinmen di nan ti nafa nta xaran?en ?a, terenden ya me nta. Ken xa ma siro. A toora yogo ni; o teraanon ga gollu be ñaana tereran ?a, xaranbalaaxun yan da ken xa sababu bawo an wa ma xara an ra nta xaran?aana golle ñaana . ti an ga d'a mugu an taaxu biron di an taaxunta golli an xara ya. Tooran yogo xadi sooninken ga na yi noqu su, xabila tana yan biren'a yi xo fetten ga birine naburun ?a moxon be.

3- Ñan moxo be ga terende ke yi;

Sooninkon ga terende ke ñaana moxonbe ken feti a moxo yi, ken nta xawa bawoni I n da daga tere gunnen ?a I nta falla faayiye tu, I n da daga tereran ?a I nt'a mulla nan saage katta faabankan ?a, ken xa ni fo ya a ga nta xawa. Terenden lin?oyen ni an wa na daga do fo be batten ?a, an ga d'a kita an na saage katta giriran ?a, Alla tiigeyen kanma ken ya ni a fo siren ?a, - Alla nt'a ña – an ga m'a kita , ken xa ni Alla kiite yogo ya, an n'a tiiga ken xa kanma, an na saage katta sunpun do xatin ?a.

A fo buren xa! Jooroye;

Jooroyen ni manne?

Jooroyen ni; wuruyen ya yi bakka faabankan ?a, wuruye xadi bakka faabankan tooran liginden ?a, do faabankan liixiyen ?a. Ken ma bono na danben wuruyen baga, an na wuru an danben d'an xillen ?a, nan wuru an diinan d'a xannen ?a an nan mungu an duyi, ke su jooroye ke jooro!

Ken saabu da o na faabankan xanu o ga duna noqu su n'o danben d'o xannen tigi, nan xoto t'o xillen d'o laadan d'o diinan ?a.

M'o na katu laxahiya tenme bireye ke di.

Xa maarenme: Manayeli, Silla Daraame

Nan bogu Daramanne Xaayi Mali

Tuwaaxu

Roraqe

Ti alla toxo Neemandaana Hinnaana

Tiigeyen wa alla da A ken be ga da tuwaaxun do tuwaanon taiga Ayill'i komon koomana tuwaaxu muuriyen ?a. Saage kisiyen do neeman wa faari sennen kanma d'axojudunkon d'a kappalenmun do du?aanon su soroba.

Kuuñinde do maamande

Ken dangi falle , o wa maarenmun su tiigana na su nawaari,billati sooninkon maarindaanon kafo Ejipt ,i kun beebu ga ña wara killindaanoyi o ga kati nan sefe ke sefan-yinme kanma kuudo ;o su na jamu do munnafa kit'ayi,do sooninkaaxun wuriginde kanmu .Harina sooninkaaxu deni kaane,n'o gollun ña anniye xalisinten kanma . Aamin

Mani xa ni tuwaaxu?

Tuwaaxu xannen di :sankuntaaxun gurijanda.(m'a teyinne)

Tuwaanon noqu :nan ragandi fo yinne kanma ragande fanxanten.

Tuwaanon yogonu ti :Tuwaaxu nan xuranta gilli na tu .

Tuwaaxun ni taxandu manimeyi ?

Tuwaaxun wa taxandini katta fillo :

1)Diinan tuwaaxu :a ken ni tuwaaxu ke be Alla ga d'a yanxand'i faun kanma gelli bangoyun ?a do kandeye.

A ken xa wa taxandini katta fillo: baanen wa xatamene silaamin su kanma .xoyi:salle do suumeye meeni ñanmoxo ni . fillandin: silaaminu yogonu ga na sigi t'ayi a wa kuttu wasana .xoyi:tuwaaxu xooreye muurinde.

2)Dunaadun tuwaaxu :a ken ni ke be soron wa munnafana t'ayi i birantaaxundi na ñi diinan m'a kaba.

Tuwaaxun fasan?untaaxu ni manne?

Tuwaaxun fasan?utaaxun d'a munnafa xaliben ra nt'a su safana , a yi gell'i ya:

1) fi fana be alla gad'i faari senne kooma t'a yi a ya ni { xara ti an kaman toxo }ke Aaye w'o tuyindini tuwaaxun finaa ni fo fo su kaane.

2) Tuwaaxun ni nooron ya a g'i kemenen kandana bakka bitan binne ?a.

3) Tuwaaxun wa kafi ni fiini sikki beeni , i baraajen ga duumene kallen falle.

4) Alla da tuwaanon tiiga n'i maama xuraane noxon ,a daali :{ Alla wa yinmun wurigi ni i ga to?ondi glli xayi do yinmu beenu i ga da tuwaaxun kini ya dawulaani w'i da ( daraja w'i da }. { yaala tuwaanon do tuwaan balinun wa yekono ba ? } ke ni tirindinde ya haqilante su n'a danku . digaamen fo deppe tuwaaxun me nta.

Mani fatanpanciye na tuwaaxun do naburen naxa ?

• Tuwaaxun wa toqo ,naburen wa ñemene .

• O yinme wa tiini ,kaati ni banna xase ña . xa o ma mugu nanti kaati ni tuwaana xase ña .

• Seren rawa nimisi ni nan t'i da naburen kita moxo yo go ,bawo ni a ra wa an rono jaribiyen di, xa nan t'in nimisi in da tuwaaxun kita ken ma mugi finaani.

Tuwaaxun n'o maxa kan moxo sooninkara?

In maa renmu o ga na digaamu ke be ga baran di a nta sere su da kunpa ,ma o ga na o yaaxon texi a kanma . sooninkara xaran?e lanpunten ni o maxa buru , bawo ni;o ga na sooninkara taxandi tanmu yi , tanma baane ya ñiini tuwaana . an n'o mugu Eh : yaxare xaran?e ma dangi salli soora . in neteyi o na killen kini yigun do yaxarun su nan xara ma moyisi ,ken ga ña xaran siiha su ;a diinan man d'a dunaadun man su ,billeti an yinme sooninkan xanne ke bowoni;an ga na an yinme xalle ke tu -a xaran?e a safande a digaame – a wa follaqen wuñini an kaane tanan xaran?e ?a. ma xa nexu an xallen ?a, xanne su ma daga kaane nan wurige kanmu ganta a yinme soron ña duruxoto nan tanpi d'a bateyi . i ti ( xari in deem'in jarinten wuttu a na ñi yinkollan ga an maxa ) an ga n'an xanne raga sooben deemandaana na kite ,xa an ma duduxoto d'an xallen?a sere tana xa nta du tanpindi ni d'a xaran?e ?a . i ti xadi ( sii tu fere tu an yinme tu ken ya menta ).

Nuxudun xullaaxu

In maa renmu ke ni nuxudun xullaaxu katt'o su yi : o na faayi na fo kafi o kittu , n' o naxaanun siiti tuwaaxu muuriyen kaaran ?a , bari; fo fora nta wurugi ni kanmu nan daga kaane a ga ma ña ti tuwaaxun ?a . o ku ma nabure muuriye nbonondi do n'a xoni bawoni ; i yantelle do meyi , i ya ni me cuncindaanon ?a . i ti: ( soron n'i tunkaaxun tagana ti naburen do tuwaaxun ya , tunkaaxu ma tage ti tuwaan balaaxu do korin taaxu ) ken ñansigi in maa renmu o ga na ñi naburi muurini o na tuwaaxu muuriyen xa kafi d'a batte kuudo ; o na kati naburen golli ni na daxanmu moxo siri .ken gan teyi naburen na ro kitte yi kuudo a na golli t'a yi , ken kitte ga ma da ga ña dunten?e naburen na bono a na toxo nimisiyi . saasa kon jelegi a ken ma o ku beenu ga ma xara?

( In ?anne tu a safari nta moodi maxa ).

In maa renmu o ga ro sere be da gacce di digaamu ku noxo ?a ken kaman ni haqe toxo bawoni ;settaana su ga ya yi a wa xenne.

Safandaana:

Xa maa renme: MUHAMADU KANUTE

Sooninkaaxu

Ti Alla Toxo Meemandana ni Hin

O wa tiigana n'a maama saage neeman do kisiyen wa faare sennen kanma do silaamin su soroba.

Maneni sooninkaaxu?

Sooninkaaxun ni xille ya xoyi duna xillun su moxo ,Alla ga da ken ña seron do me naxa kuud'i na taxasindi a kaawa fiinin ?a bawoni ; a tege komon ya n'a su yi xa baane su ga di xanne w'a maxa laada w'a maxa nxa o ga na faayin di katta xille su yi o wa baane su ñiini a fatanpancinten ni ti name ni do laada ni do jikku ni yo go ni ya.

O ga na ti sooninkaaxu ,a w'o fuutunu katta ku jikku dantanto yi:

1) kappan renmaaxun do me ragande (o su ni maaren baane ya ) o ga na saage falle fonne katta wagadu banbe o w'a ñiin'i fankan d'i tunkaaxun d'i bannaaxun a taaxu ke ya kanma . bari ; i ñ'i tunkan yigaaxun faraaxunu janmunun su do me naxan ya , xabiila baane m'a xerexere du da .

2) Me faabanden do me xantande: sooninkaaxun d'a muur'o maxa o ga na faama me yi na me juura kuudo tuwaaxu da fo be ga d'a kita o sun a kaf'a yi a jamun d'a bonen su . ken moxo baane ya ni gelli jahiifa ga na yanx'a kanma o n'o kittun kafu me yi nan dag'a faabandi .

3) Me deemande: a kafi ni laadani been'i sanxinton ga ni sooninkaaxun di , a yi gell'a yi me deemande xaaxon biren ?a , do me deema naburen do tuwaaxun muuriyen ?a do teraanan baasun de a daganten d'a riiyinte su .

4) Kallungooraaxu: a ken ni fo y'a ga haqulun yanxandini me yi na duna lin?ondi me maxa , n'a ña sangen do soyiye, na besenxonnaaxun do butten laatondi bakka me naxa , na me kanda katta killi sire do fi sire ñan?e , na me kaba bakka fi bure .bawoni ;yogo rawa ñaana killi bure kanma ,an na saxam'a yi m'an na kanu a na ma xa ña fitinayi, an ga na kon'a da , xa an ga na wutu ti kallungooraaxu a na kande neweye maxa xa na kisi fitinan ?a nxa nan xenparandang'a di ken ya maña , keyinden do digaan bure ken ko a maarenmen da ti kalluyngooraaxu ken ni fi ya haqile ra nta dun?en'a yi.

Ku ni jikku ni yo go ni ya sooninkaaxun ga tege i kanma , saasa o n dudoxoto jikkunu ku kanma n'i tanga do n'i nagaani moxo siri , ku beenu ga ferego bakk'o maxa o n'i saagandi kakk'o du .

O wa duwana sooninkaaxun da harin'a wurigi , na dani kaane , na tuwaaxun jiidi a renmun naxa , na kisiyen do jamun yanxandi a su kanma . An miina

Safandaana: Xa maarenme: MUHAMADU KANUTE

Sigi t'an waajibin ?a

Alla ni bannan ya senben n'a baane ya . ke ni sefe xanne do gango wa katt'in maarenmu sooninko danma do sooninkan xanmukaano.

Sigi t'an wajibin ?a:

Sere su gan sigi t'i wajibi ganfi duna ña xo : alijanna ya ken ku ?a fo fana be ga wajibini seren kanma ken ni na fon tu a ga wajibi a kanma tu yi moxo sire saage nan sigi t'a yi xo a ganxawa sikki t'a yi moxo beyi.

ken di seren n'a waajibin tu fo ya ni a xooren ya ni, sren na sigi t'a waajibin ?a ken xa ya xooren ni a ya me nta!

Sere gabe wa no(du) gelli soron di a nta i waajibin tu, xa ganta sere gabe xa wa no a w'i waajibin tu xa; a nt'a dabarini a fix a nt'a yi, kun soro filli kooxa jalagin xooren ni?;

Haqilin raanun da me sooxi kun soro filli kanma:

1• Haqilin-ra fanon ti: keebe gant'a tu ken ya jalagin xooren ni, baawo a waajibi a kanma a n'a tu saado kootan bucca kiñe, bawo[ bire su in m'a tu ya in m'a tu ya ken ra nta fi yaaxe bagandini.

2• Haqilin-ra fillanden ti: keebe g'a tu ken ya jalagin xooren ni bawo; a ken d'a tu saage a yille n'a toxono xadi, keebe gant'a tu ken loojurun ni tuwanbalaaxun ya, ayiwa! Fillande ke xa loojurun ni manne? Loojuru su nt'a maxa, ken di a ya jalagin xooren ni ken xa ya diminan xooren ni...... !

In maarenmu inke kaawafi gelli seron yogoni yi ! I g'a mulla seron nansigi t'i waajibin ?a, xa; I kun xa nta sikki t'i waajibin ?a katta soron ?a, saage I wa wallanburaaxun ñaana waajibi be g'i kanma i me da. In maarenmu xa r'o na du tirindi yere sere be ga bara sikki t'a waajibin ?a? Do wallanburaaxun ñan?e ken kitene manne?

A kitene fi dantanto ya, kun fi dantanto ni:

1- Dufasan?untaaxu.

2- Haqiala-loxaaxu.

3- gaccin-balaaxu.

I.• Dufasn?unte soron kanma a wa walla i yinme nanti; I nfasu seren su, a ken ma xawa fofo dabarini sere da, soron ya xawa fo dabarini a ken da, sere xa nta fasu sere ya.

II.• Haqilan-roxaaxu: ken xa ni saabu ya, a ga seren korindini sikki t'a waajibi, ken haaju su bonno ya a ga sikki a ra nt'a dabarini, aarayi do feera nt'a maxa a ga dabarini, bawo tuwanbalaaxun watten ya n'a yi, ken di o sun kafi o na ke sere jaara misikiinen ya ni, ma Alla n'o deema.

III.• Gaccinbalaaxu: ken ni sababu ya a ga hooren ñaana yaagun roxe fo yaagun nt'a ragana, a nt'i do sere naxa tu, a nta tanbo tu, seron ?ana fo dabari a wa lin?on'a da, a ken xa nt'a me dabarini sere da, bawo; gaccen nt'a yi. Sooninkon ti: ‘'Hooren ganta gacce tu, a ra wa fofo yigana hari a ra w'i xuron yigana''. Ku wattu beenu o ga d'i ko saasa, kooxan'a mulla I du baananben nan ñi an ?a? Sere su nta mulla…….Kutte

Safandaana: Xa maarenme:Ibrahim Siise